Kết hôn là một trong những sự kiện quan trọng nhất của đời người, không chỉ mang ý nghĩa tình cảm mà còn liên quan đến quyền lợi pháp lý và trách nhiệm xã hội. Tuy nhiên, không phải cứ yêu nhau là có thể kết hôn ngay, bởi pháp luật Việt Nam đặt ra những điều kiện cụ thể nhằm đảm bảo sự bền vững và hợp pháp cho quan hệ hôn nhân. Một trong những điều kiện quan trọng nhất chính là độ tuổi.
Vậy nếu bạn đang ở tuổi 17, liệu đã đủ điều kiện để đăng ký kết hôn chưa? Câu hỏi này thường xuất hiện trong thực tế, nhất là ở những vùng có tập quán tảo hôn hoặc khi các cặp đôi yêu nhau từ sớm. Trong bài viết này, chúng ta sẽ phân tích rõ quy định pháp luật về độ tuổi kết hôn, lý do đặt ra giới hạn này, cũng như hậu quả pháp lý nếu vi phạm.
-
Điều kiện kết hôn tại Việt Nam
Theo quy định tại Điều 8 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, để việc kết hôn được công nhận hợp pháp, cả hai bên phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện sau:
“1. Nam, nữ kết hôn với nhau phải tuân theo các điều kiện sau đây:
a) Nam từ đủ 20 tuổi trở lên, nữ từ đủ 18 tuổi trở lên;
b) Việc kết hôn do nam và nữ tự nguyện quyết định;
c) Không bị mất năng lực hành vi dân sự;
d) Việc kết hôn không thuộc một trong các trường hợp cấm kết hôn theo quy định tại các điểm a, b, c và d khoản 2 Điều 5 của Luật này.
2. Nhà nước không thừa nhận hôn nhân giữa những người cùng giới tính”.
Như vậy, căn cứ Điều trên, việc kết hôn chỉ hợp pháp khi hai bên nam nữ đáp ứng đầy đủ các điều kiện về độ tuổi, sự tự nguyện, năng lực hành vi dân sự và không thuộc các trường hợp bị cấm kết hôn. Trong đó, độ tuổi là yếu tố tiên quyết. Cụ thể, pháp luật quy định nam phải từ đủ 20 tuổi trở lên, nữ từ đủ 18 tuổi trở lên. Điều kiện này áp dụng cho mọi trường hợp kết hôn trên lãnh thổ Việt Nam, không phân biệt vùng miền, dân tộc hay tôn giáo.
Ngoài độ tuổi, pháp luật còn yêu cầu việc kết hôn phải dựa trên sự tự nguyện của hai bên, không được cưỡng ép, lừa dối hay ép buộc. Đồng thời, cả hai phải có đầy đủ năng lực hành vi dân sự để chịu trách nhiệm về quyết định của mình. Bên cạnh đó, pháp luật nghiêm cấm các hành vi kết hôn trong các trường hợp: người đang có vợ hoặc chồng, kết hôn giả tạo, kết hôn vì mục đích trục lợi, và những trường hợp có quan hệ huyết thống gần gũi như người cùng dòng máu trực hệ hoặc trong phạm vi ba đời.
Từ quy định trên có thể thấy, nếu một bạn nữ ở tuổi 17 hoặc một bạn nam chưa đủ 20 tuổi thì chưa đáp ứng điều kiện về độ tuổi. Điều đó đồng nghĩa rằng, dù hai người yêu nhau chân thành đến đâu, cũng không thể thực hiện thủ tục đăng ký kết hôn tại cơ quan nhà nước. Cơ quan đăng ký hộ tịch sẽ từ chối hồ sơ nếu phát hiện một trong hai chưa đủ tuổi theo luật định.
-
Tại sao có quy định về độ tuổi kết hôn?
Nhiều người đặt câu hỏi: tại sao phải có quy định về tuổi kết hôn? Thực tế, giới hạn độ tuổi được đặt ra nhằm mục đích bảo vệ lợi ích của các bên trong hôn nhân, đảm bảo sự phát triển toàn diện về thể chất, tinh thần và xã hội.
Thứ nhất, về sức khỏe, đặc biệt là sức khỏe sinh sản, nữ giới dưới 18 tuổi và nam giới dưới 20 tuổi thường chưa đạt đến sự trưởng thành hoàn chỉnh. Việc mang thai và sinh con khi cơ thể chưa phát triển đầy đủ có thể gây nguy hiểm đến tính mạng người mẹ và trẻ sơ sinh, tăng nguy cơ tử vong và mắc các bệnh lý nghiêm trọng.
Thứ hai, về tâm lý, người ở độ tuổi vị thành niên thường chưa ổn định về cảm xúc, dễ bốc đồng và thiếu kinh nghiệm sống. Nếu bước vào hôn nhân quá sớm, khả năng giải quyết mâu thuẫn và thích ứng với áp lực cuộc sống gia đình sẽ rất hạn chế. Điều này có thể dẫn đến đổ vỡ hôn nhân, ảnh hưởng tiêu cực đến cả hai bên và con cái sau này.
Thứ ba, quy định độ tuổi còn nhằm bảo vệ quyền trẻ em, phòng chống tảo hôn, một vấn đề vẫn tồn tại ở nhiều vùng miền Việt Nam. Tảo hôn không chỉ vi phạm pháp luật mà còn kéo theo nhiều hệ lụy xã hội, từ đói nghèo đến hạn chế cơ hội học tập và phát triển nghề nghiệp.
Như vậy, giới hạn độ tuổi kết hôn không phải là sự cứng nhắc mà là biện pháp bảo vệ lợi ích lâu dài của mỗi cá nhân và xã hội.
-
Nếu kết hôn khi chưa đủ tuổi có phát sinh quan hệ hôn nhân không?
Nếu một trong hai bên chưa đủ tuổi theo quy định mà vẫn thực hiện kết hôn, sẽ phát sinh nhiều hệ quả pháp lý. Trước hết, cơ quan hộ tịch sẽ không giải quyết hồ sơ đăng ký. Quan hệ giữa hai người chỉ tồn tại trên thực tế mà không được pháp luật công nhận là quan hệ vợ chồng. Điều này dẫn đến việc quyền và nghĩa vụ của hai bên không được bảo vệ theo chế độ hôn nhân hợp pháp.
Trong trường hợp hai người chung sống và có con, pháp luật vẫn bảo vệ quyền lợi của trẻ em. Tuy nhiên, việc đăng ký khai sinh cho con sẽ phức tạp hơn vì không có giấy chứng nhận kết hôn. Người cha sẽ phải thực hiện thủ tục nhận con theo quy định để được ghi tên trên giấy khai sinh.
Ngoài việc không được công nhận quan hệ hôn nhân, hành vi kết hôn khi chưa đủ tuổi còn bị xem là vi phạm pháp luật và có thể bị xử lý. Theo Điều 58 Nghị định 82/2020/NĐ-CP, tảo hôn hoặc tổ chức tảo hôn bị xử phạt hành chính từ 1 triệu đến 3 triệu đồng. Mức phạt này áp dụng cho cả hai bên và những người có hành vi tổ chức, giúp sức cho việc kết hôn trái pháp luật.
Trường hợp hành vi có tính chất nghiêm trọng, ép buộc hoặc duy trì tình trạng tảo hôn, người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 183 Bộ luật Hình sự 2015, với mức phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 3 năm. Đây là những chế tài nghiêm khắc nhằm răn đe, phòng ngừa và chấm dứt tình trạng tảo hôn ở Việt Nam.
-
Khi nào được phép đăng ký kết hôn hợp pháp?
Để đảm bảo việc kết hôn hợp pháp, bạn cần tuân thủ đúng quy định về độ tuổi. Cụ thể, nữ chỉ được kết hôn từ đủ 18 tuổi trở lên và nam từ đủ 20 tuổi trở lên. Cách tính tuổi được hiểu là phải bước sang ngày sinh nhật thứ 18 hoặc 20 mới được coi là đủ điều kiện.
Khi đáp ứng điều kiện này, cùng với việc cả hai bên tự nguyện và có đầy đủ năng lực hành vi dân sự, các bạn có thể đến cơ quan đăng ký hộ tịch để làm thủ tục kết hôn. Hiện nay, cơ quan có thẩm quyền là Ủy ban nhân dân cấp xã đối với kết hôn trong nước, còn với trường hợp có yếu tố nước ngoài thì thuộc thẩm quyền của Ủy ban nhân dân cấp huyện (theo Luật Hộ tịch 2014). Tuy nhiên, bắt đầu từ ngày 01/7/2025, cấp huyện sẽ bị bãi bỏ, thẩm quyền này sẽ được điều chỉnh cho phù hợp theo cơ cấu mới.
Việc đăng ký kết hôn đúng quy định sẽ giúp quan hệ vợ chồng được pháp luật bảo vệ đầy đủ, đảm bảo quyền lợi về tài sản, quyền nuôi con và các vấn đề pháp lý khác.
