Cách xác định phạm vi 3 đời để kết hôn
Khi yêu nhau, nhiều cặp đôi thường chỉ quan tâm đến tình cảm mà quên mất rằng pháp luật cũng đặt ra những giới hạn nhất định đối với việc kết hôn. Một trong những quy định quan trọng là không được kết hôn nếu có quan hệ huyết thống trong phạm vi ba đời. Vậy “ba đời” được xác định như thế nào, và làm sao để biết mình có đang vi phạm? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ quy định pháp luật về phạm vi ba đời trong hôn nhân để tránh những rủi ro pháp lý không đáng có.
Phạm vi ba đời theo quy định của Pháp luật
Theo khoản 18 Điều 3 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, những người có họ trong phạm vi ba đời là những người cùng một gốc sinh ra gồm cha mẹ là đời thứ nhất; anh, chị, em cùng cha mẹ, cùng cha khác mẹ, cùng mẹ khác cha là đời thứ hai; anh, chị, em con chú, con bác, con cô, con cậu, con dì là đời thứ ba.
Tại sao phải xác định phạm vi ba đời?
Việc xác định phạm vi ba đời không chỉ đơn thuần là một yêu cầu pháp lý mà còn liên quan chặt chẽ đến các yếu tố về y tế, đạo đức và sự ổn định xã hội.
- Về mặt sức khỏe, hôn nhân giữa những người có quan hệ huyết thống gần dễ làm tăng khả năng phát sinh các bệnh lý di truyền ở thế hệ sau. Những trẻ em sinh ra từ các cuộc hôn nhân cận huyết có nguy cơ cao gặp phải các vấn đề nghiêm trọng về thể chất hoặc trí tuệ. Vì vậy, quy định về giới hạn ba đời được đưa ra nhằm giảm thiểu rủi ro về sức khỏe cho con cháu.
- Về đạo đức và văn hóa xã hội, việc kết hôn trong phạm vi ba đời không chỉ vi phạm luật pháp mà còn trái với chuẩn mực đạo lý và truyền thống lâu đời của dân tộc. Quy định này phản ánh mong muốn bảo vệ thuần phong mỹ tục, gìn giữ sự hài hòa trong quan hệ họ hàng và cộng đồng.
- Về mặt xã hội và gia đình, một cuộc hôn nhân hợp pháp và tuân thủ đúng quy định pháp luật sẽ góp phần bảo đảm quyền lợi cho các bên, đồng thời củng cố nền tảng vững chắc cho gia đình. Việc duy trì giới hạn ba đời giúp các mối quan hệ huyết thống được tổ chức một cách hợp lý, tránh xung đột và giữ gìn sự ổn định lâu dài cho xã hội.
Cách xác định phạm vi ba đời để kết hôn
Theo luật thì những người trong phạm vi ba đời được xác định như sau:
- Đời thứ nhất: Cha và mẹ là những người sinh ra cá nhân, là thế hệ trực tiếp sinh ra người sau.
- Đời thứ hai: Anh, chị, em cùng cha mẹ, cùng cha khác mẹ, cùng mẹ khác cha, những người này thuộc cùng một thế hệ, nhưng có sự khác biệt về cha mẹ hoặc giữa các bên cha và mẹ. Trong phạm vi đời thứ hai, các anh chị em sinh cùng cha mẹ, hoặc cùng cha khác mẹ hoặc cùng mẹ khác cha, đều không được phép kết hôn với nhau theo quy định của pháp luật.
- Đời thứ ba: Anh, chị, em con chú, con bác, con cô, con cậu, con dì là những người có quan hệ huyết thống xa hơn, nhưng vẫn thuộc phạm vi ba đời. Họ có thể là con của các anh chị em của cha hoặc mẹ, bao gồm những người con của chú, bác, cô, cậu, dì. Mặc dù mối quan hệ này không phải là trực hệ, nhưng do vẫn có mối quan hệ huyết thống, việc kết hôn giữa những người này cũng bị cấm.
Trong đó, những người có cùng dòng máu về trực hệ là những người có quan hệ huyết thống, trong đó người này sinh ra người kia kế tiếp nhau. Theo quy định nêu trên thì có thể hiểu, đời thứ nhất sinh ra đời thứ hai, đời thứ hai sinh ra đời thứ ba.
Một ví dụ cụ thể:
- Cụ ông là gốc chung → Đời thứ nhất.
- Ông nội của hai bên là anh em ruột → Đời thứ hai.
- Cha của Nam và cha của Hoa là anh em họ → Đời thứ ba.
- Anh Nam và chị Hoa → Đời thứ tư.
Vì vậy, Nam và Hoa không thuộc người có họ trong phạm vi 03 đời và không thuộc trường hợp bị cấm kết hôn theo điểm a, b, c và d khoản 2 Điều 5 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 nên khi đủ điều kiện sau sẽ được kết hôn:
- Nam từ đủ 20 tuổi trở lên, nữ từ đủ 18 tuổi trở lên;
- Việc kết hôn do nam và nữ tự nguyện quyết định;
- Không bị mất năng lực hành vi dân sự.
Nếu kết hôn trong phạm vi ba đời có bị phạt không?
Việc kết hôn giữa những người nằm trong phạm vi ba đời không chỉ vi phạm quy định của pháp luật mà còn kéo theo nhiều hệ quả pháp lý nghiêm trọng, gây ảnh hưởng đến quyền lợi của các bên.
Một trong những hậu quả phổ biến là cuộc hôn nhân sẽ bị tuyên bố vô hiệu. Khi cơ quan có thẩm quyền xác định rằng mối quan hệ hôn nhân vi phạm quy định về quan hệ huyết thống, họ sẽ ra quyết định xác nhận hôn nhân đó không có giá trị pháp lý. Nói cách khác, về mặt pháp luật, cuộc hôn nhân này được xem như chưa từng xảy ra. Điều đó cũng đồng nghĩa với việc các quyền và nghĩa vụ phát sinh từ mối quan hệ hôn nhân này sẽ không được công nhận hoặc bảo vệ theo quy định pháp luật.
Ngoài ra, việc kết hôn trong phạm vi ba đời là hành vi bị nghiêm cấm theo quy định của pháp luật Việt Nam. Nếu một cá nhân hoặc cặp đôi cố tình vi phạm quy định này, họ sẽ bị xử lý theo Nghị định 82/2020/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bổ trợ tư pháp, hành chính tư pháp, hôn nhân và gia đình.
Theo Điểm a Khoản 2 Điều 59 Nghị định 82/2020/NĐ-CP, hành vi kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng giữa những người có quan hệ huyết thống trực hệ hoặc có họ trong phạm vi ba đời sẽ bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng.
- Mức tiền phạt trung bình theo Khoản 9 Điều 1 Luật Xử lý vi phạm hành chính sửa đổi, bổ sung 2020, mức tiền phạt cụ thể đối với hành vi vi phạm hành chính là mức trung bình của khung tiền phạt. Do đó, nếu không có tình tiết giảm nhẹ hoặc tăng nặng, mức phạt cho hành vi kết hôn trong phạm vi ba đời sẽ là 15.000.000 đồng, bởi đây là mức trung bình của khung phạt từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng.
- Nếu có tình tiết giảm nhẹ (ví dụ như người vi phạm có thái độ hợp tác với cơ quan chức năng, hoặc có các hoàn cảnh khó khăn), mức phạt có thể giảm nhưng không thấp hơn mức tối thiểu là 10.000.000 đồng.
- Nếu có tình tiết tăng nặng (chẳng hạn như hành vi vi phạm gây ra hậu quả nghiêm trọng, hoặc tái phạm), mức phạt có thể tăng lên nhưng không vượt quá mức tối đa của khung phạt là 20.000.000 đồng.
Kết luận:
Việc xác định phạm vi ba đời không chỉ là yêu cầu pháp lý khi kết hôn, mà còn thể hiện sự tôn trọng truyền thống văn hóa và đảm bảo an toàn di truyền cho thế hệ sau. Do đó, trước khi tiến tới hôn nhân, các cặp đôi cần tìm hiểu kỹ mối quan hệ huyết thống của mình để tránh vi phạm quy định cấm kết hôn trong phạm vi ba đời. Việc chủ động trang bị kiến thức pháp luật sẽ giúp bảo vệ quyền lợi của bản thân và góp phần xây dựng một nền tảng hôn nhân bền vững, đúng pháp luật.
Từ khoá:
