Nhãn hiệu là một khái niệm được sử dụng rộng rãi, phổ biến trong đời sống xã hội. Nó được xem là công cụ để phân biệt các nơi hoặc các nhà sản xuất các sản phẩm nhất định với nhau. Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của sản xuất công nghiệp và thương mại toàn cầu, nhãn hiệu đã dần trở thành tài sản vô hình có giá trị, được bảo hộ ở cả tầm quốc gia và quốc tế. Vậy có những dấu hiệu nào để xem xét bảo hộ nhãn hiệu?
1. Nhãn hiệu là gì?
Theo khoản 16 Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ 2005, sửa đổi bổ sung năm 2009, 2019, 2022 (“Luật SHTT”): “Nhãn hiệu là dấu hiệu dùng để phân biệt hàng hóa, dịch vụ của các tổ chức, cá nhân khác nhau”. Đây là một khái niệm pháp lý chỉ những dấu hiệu được bảo hộ với tư cách là một đối tượng của sở hữu công nghiệp, nhãn hiệu muốn được bảo hộ thì phải được đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền trừ nhãn hiệu nổi tiếng. Chức năng chính là để dùng để phân biệt hàng hóa, dịch vụ cùng loại, thông tin về nguồn gốc của hàng hóa, dịch vụ.
Nhãn hiệu khác với thương hiệu. Thương hiệu không là thuật ngữ pháp lý mà là thuật ngữ được sử dụng trong quảng cáo, marketing, nói về hình tượng hàng hóa, dịch vụ trong tâm trí người tiêu dùng. Thương hiệu có thể là nhãn hiệu, tên thương mại, logo,...
2. Các dấu hiệu để được bảo hộ là nhãn hiệu?
Khoản 1 Điều 72 Luật SHTT quy định những dấu hiệu được bảo hộ là nhãn hiệu:
“1. Là dấu hiệu nhìn thấy được dưới dạng chữ cái, từ ngữ, hình vẽ, hình ảnh, hình ba chiều hoặc sự kết hợp các yếu tố đó, được thể hiện bằng một hoặc nhiều màu sắc hoặc dấu hiệu âm thanh thể hiện được dưới dạng đồ họa”.
Thứ nhất, dấu hiệu có thể nhìn thấy được, nhận biết được bằng thị giác có thể đăng ký làm nhãn hiệu bao gồm:
(1) Từ ngữ: là tập hợp các chữ cái, có thể là các con số. Bao gồm tên công ty, doanh nghiệp, họ tên của cá nhân, tên địa lý, khẩu hiệu hay một từ, cụm từ bất kỳ nào không cần có nghĩa, chỉ cần có khả năng phát âm.
(Nhãn hiệu máy ảnh KODAK, điện tử SONY, và xe HONDA)
(2) Hình vẽ, hình ảnh: Đây là dạng các hình họa, hình tả thực, biểu tượng và cả các sự thể hiện không gian hai chiều của hàng hóa hoặc bao bì.
(Nhãn hiệu sữa DUTCH LADY và nhãn hiệu thời trang CHANEL)
(3) Dấu hiệu ba chiều: Được thể hiện rõ nhất qua hình dạng của hàng hóa hoặc bao bì của chúng.
(Nhãn hiệu giày dép CROCS)
(4) Dấu hiệu là sự kết hợp của các yếu tố trên thể hiện bằng một hoặc nhiều màu sắc: Đây là sự phối, sự kết hợp màu sắc hoặc chính bản thân màu đó kết hợp với các từ ngữ, chữ cái, hình vẽ, hình ảnh, hình ba chiều
(Nhãn hiệu gà KFC và nước giải khát COCA-COLA)
Thứ hai, dấu hiệu âm thanh (dấu hiệu không nhìn thấy được) nhận biết được bằng thính giác. Để được bảo hộ, âm thanh này phải được thể hiện dưới dạng đồ họa. Ví dụ như âm thanh tiếng sư tử gầm của hãng phim Metro-Goldwyn-Mayer (loạt phim Tom & Jerry).
Để được bảo hộ là nhãn hiệu thì các dấu hiệu này phải có khả năng phân biệt hàng hóa, dịch vụ của chủ sở hữu nhãn hiệu với hàng hóa, dịch vụ của chủ thể khác (khoản 2 Điều 72 Luật SHTT) cũng như không rơi vào các trường hợp dấu hiệu không được bảo hộ với danh nghĩa nhãn hiệu (Điều 73 Luật SHTT).
Lưu ý: Hiện nay, pháp luật Việt Nam chỉ mới bảo hộ cho dấu hiệu không nhìn thấy được, đó là dấu hiệu âm thanh, chứ chưa bảo hộ cho các dấu hiệu phi truyền thống khác như mùi hương, mùi vị,... có thể nhận biết bằng khứu giác, vị giác.
3. Vì sao phải bảo hộ nhãn hiệu?
- Chức năng của nhãn hiệu là để giúp khách hàng, người tiêu dùng phân biệt được nguồn gốc các hàng hóa, dịch vụ cùng loại.
- Nếu tổ chức, cá nhân xây dựng nhãn hiệu không thực hiện việc đăng ký bảo hộ sẽ có thể dẫn đến những rủi ro pháp lý như nhãn hiệu này đã bị trùng hoặc cá nhân, tổ chức khác lợi dụng nhãn hiệu để thu lợi bất chính.
- Đăng ký bảo hộ nhãn hiệu là cách thức giúp doanh nghiệp ngăn chặn các rủi ro pháp lý liên quan, được bảo vệ cá nhân, tổ chức trong quá trình được sử dụng nhãn hiệu và chủ động trong các hoạt động sản xuất, kinh doanh.
Kết luận
Như vậy, nhãn hiệu đóng vai trò quan trọng không chỉ trong việc tạo dựng hình ảnh, uy tín cho sản phẩm, dịch vụ mà còn là công cụ pháp lý bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của chủ sở hữu trước các hành vi xâm phạm. Việc đăng ký bảo hộ nhãn hiệu là bước đi cần thiết, giúp tổ chức, cá nhân khẳng định vị thế trên thị trường, nâng cao năng lực cạnh tranh và phòng ngừa rủi ro pháp lý. Trong bối cảnh nền kinh tế hội nhập sâu rộng, bảo hộ nhãn hiệu không chỉ là quyền mà còn là chiến lược phát triển bền vững của doanh nghiệp.
Từ khoá:
